Osteoartrit: Eklemlerdeki Sessiz Düşmanla Mücadele

 

Osteoartrit dediğimizde kast ettiğimiz şey aslında dejeneratif eklem hastalığıdır. Yani eklemin tüm komponentleri ile bazı komponentlerinin fazla, bazı komponentlerin daha az olmak üzere dejenerasyona uğraması ve bu dejenerasyona gösterdiği biyolojik cevapla ilgilidir. Eklem bir iyileşme yoluna başvuracaktır. Bu iyileşme yolunda yük aldığı kemik dokularda yeni kemik çıkıntıları oluşabilir, kıkırdak hasarları oluşabilir, eklem içerisinde su toplaması oluşabilir, eklemin doğal kayganlaştırıcı sıvısı niteliğini kaybedip kayganlaştırma özelliğinden uzaklaşabilir.

Osteoartrit’in en sık nedeni fazla yüklenmedir. Bir diğer deyişle, eklemde harabiyet oluşturacak derecede fazla yüklenmedir. Sık sık travma alan bir eklem elbette daha çabuk kireçlenecektir, çünkü yaralanacak ve iyileşme yoluna sık sık başvuracaktır. Ve tabii ki genetik faktörler de önemlidir. Kilolu kişiler, vücudunda enflamasyon yükü olan kişiler, ailesinde kireçlenmesi olan kişiler osteoartrit yönünden risk faktörleri yüksek olan kişilerdir. Bir de travmatik sporlar, uzun süre koşu, uzun süre atlama gibi sporlarda çok fazla kullanılan eklemler kireçlenme yönünden risk altındadır.

Kireçlenmenin en sık belirtisi kireçlenme olan eklemde ağrıdır. Bu ağrı sabahları 5 ila 10 dakika eklemde tutukluk şeklinde başlayıp eklemi kullandıkça artan bir ağrıya dönüşür. Sabah tutukluğu 5-10 dakikada geriler, birey hareket ettikçe eklem açılır, fakat yoruldukça da günün sonunda bu eklemde yeniden ağrı meydana gelir.

Kireçlenme tanısını en sık grafi yöntemiyle koyuyoruz, yani röntgen çekerek. Beraberinde kan tahlilleri ile de iltihaplı romatizma olup olmadığını araştırıyoruz. Eğer iltihaplı romatizma çıkmadıysa ve biz röntgende eklem eklemi oluşturan kemik yüzeylerde dejenerasyon ve küçük kemik çıkıntıları görüyorsak osteoartrit diyoruz. Kireçlenmenin bazı aşamaları var. Bu aşamalara da röntgen bulgularıyla karar veriyoruz. Yani kireçlenme başlangıç aşamasında mı, yoksa çok ileri düzeyde mi, röntgen bulguları doğrultusunda karar veriyoruz.

Tedavi planı açısından bakınca da öncelikle yük alan eklemlerin önce yükünü hafifletmek yönüne bir plan ile başlıyoruz. Eğer diz, ayak bileği ve kalçadan belden bahsediyorsak ve hastamız kilolu ise, öncelikle kilo vermesini öneriyoruz. Bunun yanı sıra bu eklemi çevreleyen kasların ve ona destek olan kasların kuvvetlenmesi için hastaya özel egzersiz tedavi programı öneriyoruz. Dışarıdan da desteklemek için atelleri ve-veya dizlik gibi, ayak bilekliği gibi destekler öneriyoruz. Bunun yanı sıra bazı düzeltmeler için tabanlık söz konusu olabilir, baston önerebiliyoruz kimi hastamıza. Bunun dışında da eklem sağlığını korumak için kıkırdak desteği olarak takviyeler önerebiliyoruz. Hastamıza önereceğimiz takviyelerin de mutlaka Sağlık Bakanlığı onaylı olması tercih ediyoruz. Ayrıca eklem içerisine sıvı, ozon, kök hücre, eksozom, PRP enjeksiyon metotlarına başvurmamız söz konusu olabiliyor.

Osteoartrit tedavisinde vazgeçilmez tedavilerden birisi elbette fizik tedavi metotlarıdır. Burada hangi metodun uygulanacağını tabii ki fizik tedavi uzmanı hekimi karar verecektir. Fizik tedavi metotlarında temeli hastanın günlük yaşam aktivitelerini düzenleyerek osteoartrit, kireçlenme olan eklemini nasıl koruyacağı öğretmek yer alır. Kireçlenmede fizik tedavi tabii ki vazgeçilmez bir role sahiptir. Ancak altını bir kez daha çizmek isterim ki burada tedaviyi planlayacak olan fizik tedavi rehabilitasyon uzman hekimidir. Enjeksiyon yöntemleri gibi diğer yöntemler, fizik tedaviyle birlikte anlam kazanacaktır. Önce hastayı koruma, günlük yaşam aktivitelerini düzenleme, hasta eğitimi, kıkırdak desteği kullanma, var ise kilo kaybı ve vücuttaki enflamasyon yükünün azaltılmasıyla birlikte bir tedavi programı oluşturulur. Fizik tedavi burada kullanılan ajanlara bağlı olarak eklem içerisindeki enflamasyonu yani yangıyı azaltacak, ağrıyı kontrol altına alacak ve kas kuvvetini destekleyecek şekilde planlanır.

Eklem içi enjeksiyonlarda hastanın tabii ki sosyal hayatı, kaç yaşında olduğu, eşlik eden hastalıkları, gün içerisindeki aktivite düzeyi, hangi işte çalıştığı, bir hastaya bakım veriyor mu, gün içinde ne kadar aktif? Bu gibi sorular çok önemli. Bu sorularımızın yanıtları doğrultusunda bir enjeksiyon seçimi yapabiliyoruz. PRP, trombositten zengin plazma eklem içinde uygulandığında eklem içerisinde iyileşmeyi tetikleyen, iyileştirici salgılar yönünden zengin bir rejeneratif tedavi yöntemidir. Eklem içi hiyalüronik asit yapay eklem sıvısı olarak bilinen bir enjeksiyon yöntemidir. Bu da eklemin kayganlaşmasını sağlar, iyileşmeyi de tetikleyici özelliği vardır ve kıkırdak hasarının tamirine, eklem sıvısının iyileşmesine yardımcı olur. Bu da bir seçenektir.

Ozon enjeksiyonu yine rejenerasyonu yani iyileşmeyi, yenilemeyi tetikleyici ve ağrı kesici özelliğiyle faydalıdır. Eklem içi kortikosteroid yani kortizon enjeksiyonu hastaya özel seçilmelidir ve eklem içerisindeki durumu gördükten sonra yapılmalıdır. Kök hücre ve eksozom tedavileri ise son nesil tedavilerdir. Yapıldığında eklem içerisinde ya da nerede uygulanıyorsa oradaki iyileşmeye ihtiyaç duyan dokuya, o dokuya has hücreye dönüşebilen iyileşmeyi tetikleyen bir tedavi yöntemidir.

Sadece enjeksiyonlardan değil, diğer geleneksel tamamlayıcı tıp tekniklerinden de yararlanmak mümkündür. Bunlar neler olabilir? Akupunktur, kupa akupunkturu gibi yöntemlerden faydalanılabilir. Ozon enjeksiyonları, majör ozon enjeksiyonları gibi tedavi yöntemlerinden yararlanılabilir. Nöralterapi, mezoterapi gibi tedavi uygulamaları da hastanın ağrılı ekleminin konforunu arttırmakta ve iyileşmeyi tetiklemektedir. Osteoartritte amaç, hastanın yaşam kalitesini arttırmak, hasarlanmış eklemi günlük yaşam aktivitelerini rahatlıkla yapabilecek düzeyde destekleyerek hastanın yaşam kalitesini arttırmaktır.

Yazar : Sağlığa Bakış Dergisi